DIYABETLIDE HIPOGLISEMI

Kan şekerinin normal seviyelerden (genellikle 50-60 mg/dl) daha düşük olması haline tıp dilinde hipoglisemi denir. Şeker hastalarının önemli bir kısmında şeker düşüklüğü yaşamlarının  herhangi bir zamanında oluşur. Bu nedenle şeker hastalarının kan şeker düşüklüğünün ne olduğunu bilmeleri gerekir.

Kanda şeker düşünce beyine şeker gidemeyeceği için şuurunuzda bozulmalar olabilir.

Şeker hastalarının  evden çıkarken, seyahat  ederken, vapura, uçağa veya trene binerken mutlaka yanlarında şeker veya glukoz tableti bulundurmaları gerekir.   Seyahata çıkarken şeker hastalarının mümkünse yalnız değil  başka birisiyle birlikte seyahat etmeleri emniyet açısından daha faydalıdır.  Şeker düşmelerinde yanınızdaki kişi size yardımcı olur.  Eğer yalnız seyahat etmek zorun daysanız insülin dozunu biraz azaltmakta fayda vardır. Ayrıca evde glukagon iğnesi bulunmalıdır. Aşırı şeker düşmelerinde veya şeker yediğiniz halde şeker yükselmiyorsa glukagon iğnesi yapmak gerekir. Glukagon iğnesi kas içine yapılabilir. Yurtdışından ithal edilen çok güzel diyabet seyahat çantaları vardır, bunlardan bir tane satın almanız  size kolaylık sağlayacaktır.

Kan şeker düşüklüğü bazen hastanerden çıkınca olur. Hastanede  yatarken fazla hareket  yoktur. Günlük hayata başlayınca hareket artınca  şekerde düşmeler olabilir. Bu nedenle aslında hastanede yatmadan günlük şeker profili çıkarılıp ona göre insülin veya hapların dozlarının ayarlanması  daha uygun olabilmektedir.

Hipoglisemi genellikle aşağıdaki nedenlerden dolayı oluşur:

1. Kullanılan ilaç (hapları) veya insülini fazla dozda kullanmak
2. İnsülin enjeksiyonundan veya  ilacınızı aldıktan sonra yemeği geç yemek
3. İlaçları yanlış zamanda kullanmak
4. Havanın aşırı sıcak olduğu durumda insülinin kana daha hızlı karışması
5. Öğün atlamak, yemekte aşırı yağlı yemek, öğünleri ve ara öğünleri zamanında yememek
6. Normalden fazla egzersiz yapmak
7. Kilo kaybı olduğunda, doğum sonrası dönemde, emzirme döneminde ve menopoz sırasında
8. Aşırı alkol tüketilmesi durumunda veya aç karna alkol alındığında
9. Böbrek yetersizliği geliştiğinde
10. Böbreküstü bezi yetmezliğinde-kortizol azlığında
11. Mide boşalmasının gecikmesi durumunda
12. Oynak (Brittle) diabet varlığında
13. İnsülin tipi ve/veya türü değişmiştir
14. İnsülin direnci  düzelmiştir
15. Enfeksiyon veya başka hastalıklar düzelince

Eğer kan şekeriniz çok düşükse:

Titreme
Terleme
Çarpıntı
İç ezilmesi
Otururken veya  ayağa kalkınca baş dönmesi
Yorgunluk hissi
Açlık hissi, tatlı yeme isteği
Solukluk
Dikkat dağılımı
Bulanık görme
Baş ağrısı
Sinirlilik hali
Ağız etrafında uyuşma gibi belirtiler oluşur

Kan şekerinin düşüklük derecesine göre ise şu belirtiler olur:
 
Hafif şiddette bir kan düşüklüğü varsa açlık, terleme, titreme, solukluk, dudakta veya dilde karıncalanma, çarpıntı olabilir

Orta şiddette bir kan şekeri düşüklüğünde  baş ağrısı, karın ağrısı, bulanık görme, uyuşukluk, çarpıntı ve konuşma zorluğu olabilir.

Ağır   düşüklük varsa bilinç kaybı, kasılmalar ve  hafif koma olabilir.

Gece Oluşan Kan Şekeri Düşüklüğü

Bazı hastalarda uyku sırasında kan şekerinde düşme olabilir. Bu durum sizi uykudan uyandırır. Bazen hafif olur, uyanmazsınız , ancak sabah baş ağrısı, sersemlemiş bir halde veya çok yorgun olarak uyanabilirsiniz.  Geceleri şeker düşmesi olup olmadığını anlamak için gece saat 02.00-03.00 sırasında kan şekerine bakmak gerekir. Eğer kan şekeriniz düşükse insülin dozunun ve öğün ayarlamasının yapılması gerekir. Yatmadan önce ara öğün almak faydalı olur. Seks yaptığınız gecelerde şeker düşüklüğü oluyorsa  önceden karbonhidrat almak faydalıdır.

Düşük Kan Şekeri Nasıl Tedavi Edilir?

Eğer kan şekerinizin aşırı düştüğünden ölçüm yaparak emin olduysanız kan şekeri düzeyinizi yükseltmek için hemen şekerli bir şeyler yemeniz gerekir. Bunun için 2-3 kesme şeker alabilir veya bir çay bardağı meyve suyu veya  normal (light olmayan) kola içebilirsiniz. Şekeri yükseltmek için çikolata yemeyiniz, çikolata kan şekerini daha geç yükseltir.  Eğer kan şekeri düzeyinizin düşmüş olabileceğinden şüphe ediyor, ancak ölçüm yapamıyorsanız şeker içeren sıvı veya  meyve suyu için.  Şekerli bisküvi, 3 tane glukoz tableti  yenebilir.  Kan şekeri ölçebiliyorsanız şekeri yedikten 15-20 dakika sonra tekrar kan şekeri ölçülür. Eğer şikayetiniz geçmemiş ve kan şekeri düşükse tekrar şeker alın. Kendinizi iyi hissettikten sonra yemeklerinizi düzenli yiyin.  İçerisinde 5 gram D-glukoz içeren glukoz tabletleri 19 kalori içerir ve şeker düşüklüğü için kullanılabilir. İki çay kaşığı toz şeker, 3 tane kesme şeker, 90 ml kola ve 150 ml süt 10 gram karbonhidrat  içermektedir.

Eğer şeker düşüklüğü bir yemek öncesi olmuşsa hemen yemeğinizi yiyiniz.  Şeker düşmesi öğün sonrası oluşmuş ise  meyva suyu içilebilir.

Otomobil sürerken şeker düşüklüğü oluşmuş ise arabayı hemen park ediniz ve tatlı bir şeyler yiyiniz.  Şekeriniz düzelene kadar da araba kullanmayınız. Arabanızda mutlaka ulaşılabilecek yerlerde kesme şeker, meyve suyu, bisküvi gibi gıdalar bulundurunuz.

Bilinçi bozuk kişiye ağzından bir şeyler vermeye çalışmayınız. Bu kişilere serum  ile glukoz vermek gerekir. Varsa hemen Glukagon iğnesi kalçadan yapılır.

Eğer şeker düşüklüğü kötüleşiyorsa glukagon enjeksiyonu yapın veya bir acil servise başvurun. Glukagon  cilt altına veya adeleye yapılabilir. Glukagon yaptığınız halde 15 dakika içinde düzelme olmuyorsa tekrar glukagon yapın.  Glukagon iğnesi 6 yaş ve altı çocuklar için 0.5 mg, yetişkinler için 1 mg’lık olanlar yapılmalıdır. Glukagon iğnelerini buzdolabında saklayınız.

Hipoglisemi düzeldikten sonra bunun nedenini araştırmak gerekir.  Eğer o gün yaptığınız aşırı egzersiz veya öğün atlamaktan olmuşsa  ve bu durumlar tekrarlanmaz ise kan şekeri düşmez. Ancak kan şekeriniz sık sık düşüyorsa mutlaka doktorunuza başvurunuz.

İnsülin kullanan hastalar hipoglisemiden korunmak için  yemekten 2 saat sonra egzersiz yapmalıdır. Yemek öncesi ve yemekten hemen sonra egzersiz yapılmamalıdır.  Kan şekeri 100’ün altında veya 250 mg/dl’nin üzerinde iken egzersiz yapmayınız.  Kan şekeriniz 120-180 mg/dl arasında ise ve bir saatlik bir egzersiz yapacaksanız bir tost veya bir bardak süt, 2-3 adet bisküvi almanız uygun olur.  Yürüyüş yapacaksanız insülini kolunuza yapınız. Yine bisiklet binecekseniz bacağa değil kolunuza insülin yapınız.

Otomobil Kullanırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:

Otomobil kullanacaksanız  genellikle sabah saatlerine kullanmaya çalışınız. Kan şekeriniz çok yüksek (250 mg/dl ‘den fazla) ve düşük (50 mg/dl’den az) ise otomobil kullanmayınız.  Kan şekeriniz kontrolde ise otomobil kullanabilirsiniz. Bununla beraber kan şeker düşüklüğü için tedbir olarak otomobilinizde uzanabileceğiniz bir yerde (yan kapı cebi, ön camdaki güneşlik arkası gibi) yerlerde kesme şeker, meyve suyu veya başka tatlandıcı gıdalar bulundurun. Uzun yola çıkacaksanız çıkmadan önce kan şekerinizi ölçünüz.  Yolda 2-3 saattte bir durarak mola veriniz ve  gıdanızı alın ve suyunuzu içiniz. Otomobil sürerken kan şekerinizin düştüğünü hissederseniz arabayı  uygun bir yere park edin ve gıdanızı alın. Gideceğiniz yere bir an önce  varayım diye acele etmeyiniz.  Toplu taşım aracı sürüyorsanız ve kan şekeriniz düşüyorsa bu durumu lütfen şirket yöneticisine bildirin ve  kan şekeri kontrol  altına  alıncaya kadar araba sürmeyiniz.