DIABET NEDEN OLUR?

DIABET (KAN ŞEKERİNİ YÜKSELTEN) NEDENLER VE KALITIM

Şeker hastalığının ortaya çıkmasında anne ve babadan geçen genlerin katkısı (kalıtım) yanında kötü beslenme ve hareketsizlik gibi yaşam biçimi veya çevre faktörleri etkili olmaktadır.

Tip 1 diyabette anne ve babadan geçen genlerin etkisi varsa da tip 2 diyabette kalıtımın etkisi veya rolü daha fazladır.

Tip 1 diyabetin ortaya çıkmasında bağışıklık sistemindeki bozukluk, virüsler ve anne sütü ile az beslenme gibi birçok faktörün etkisi olabilir.

Tip 2 diyabet dediğimiz erişkin diyabetinde ise genetik etki yani kalıtım çok fazladır. Diğer bir deyimle ailesinde tip 2 diyabet olan kişilerde şeker hastalığı gelişme riski fazladır. Özellikle kilosu olan, hareketsiz yaşayan, tansiyonu olan, ve kan yağları yüksek olan kişilerde şeker hastalığı riski fazladır.

Çocuklarınızda diyabet gelişme riski ne kadardır?

a) Tip 1 Diyabet Hastası iseniz:

Eğer siz tip 1 diyabetli erkek iseniz çocuklarınızda diyabet olma olasılığı 1/17 ‘dir. Yani 17 çocukta bir çocukta olabilir demektir. Eğer tip 1 diyabetli kadın iseniz ve çocuğunuzu 25 yaşından önce doğurmuşsanız çocuklarda diyabet gelişme riski 25 de 1’dir. Yirmibeş yaşından sonra doğurmuş iseniz risk 100 çocukta 1’dir. Eğer sizde diyabet 11 yaşından önce gelişmiş ise çocuklarınızda diyabet riski 2 kat fazladır. Eğer anne ve babanın ikisinde de tip 1 diyabet varsa çocuklarda şeker hastalığı görülme riski 1/10 ile 1/4 arasında değişir.

Çocuğunuzda HLA-DR3 ve DR4 genleri varsa şeker hastalığı gelişme riski fazladır. Bir çocuğunuzda tip 1 diyabet varsa diğer çocuklarda şeker hastalığı gelişip gelişmeyeceğini anlamak için insülin antikoru, anti-GAD antikoru düzeylerine bakılır. Bu antikorlar kanda yüksek ise o çocuklarda şeker hastalığı gelişme riski fazla demektir.

b) Tip 2 Diyabet Hastası İseniz:

Tip 2 diyabet bazı ailelerde sık görülür. Ailenin bir üyesinde tip 2 diyabet varsa kardeşlerde veya anne ve babada tip 2 diyabet olabilir. Eğer sizde tip 2 diyabet varsa çocuğunuzda diyabet gelişme riski 1/7’dir, yani 7 çocuktan birisinde şeker hastalığı gelişebilir. Eğer annede tip 2 diyabet varsa çocuklarda diyabet gelişme riski daha fazladır. Eğer anne ve babanın her ikisinde de tip 2 diyabet varsa çocuklarda şeker hastalığı riski çok fazladır ve her 2 çocuktan birisinde şeker hastalığı gelişebilir. Bazı ailelerde şeker hastalığı çok fazla görülür. Aile üyelerinden çoğunda şeker hastalığı varsa dikkatli olmak, tetkik yaptırmak, kilo almamak, sağlıklı beslenmek ve egzersiz yapmak faydalı olur.

Kan Şekerini Yükselten Hastalıklar ve İlaçlar:

a)Hormon Hastalıkları

Bazı hormon hastalıkları şeker hastalığına neden olabilir. Kan şekerini yükselten hormon hastalıkları şunlardır:

Akromegali (Büyüme hormonunun aşırı salgılanması)
Cushing sendromu (Kortizol hormonu aşırı salgılanması)
Glucagonoma (Glukagon hormon aşırı salgısı)
Feokromositoma ( Böbreküstü bezi tümörü)
Hipertiroidizm (Tiroit bezinin aşırı çalışması)
Aldosteronoma (Böbrek üstü bezinden aşırı aldosteron hormon salgısı)

b) Polikistik Over Sendromu:

Polikislik over sendromu (PKOS) genç yaştaki bayan hastalarda görülen ve yumurtalıktaki kistler ile kendini gösteren bir hastalık olup şeker hastalığı ve şişmanlık sık görülür.

Bu hastalarda;

-Adetlerde Azalma
-Tüylenme,
-Akne (sivilce)
-Testosteron hormonunda artma
-İnsülin yüksekliği
-LH hormonunda artma
-Yumurtalıkta kistler
-Kısırlık olabilir.

Bu kadınların %30’unda gizli şeker, %7.5’unde aşikar şeker hastalığı vardır. PKOS’lu kadınların %40’dan fazlası şişmandır.

Tip2 diyabetli menopoz öncesi kadınların %27’sinde PKOS vardır.

Tedavide ;

1-Kilo vermeleri sağlanır
2-Egzersiz yapılır
3- Bazı ilaçlar (metformin, roziglitazon gibi) kullanılır.

c)Pankreas Hastaklıkları

Şeker hastalığına neden olan diğer bir hastalık grubu pankreas bezinin hastalıklarıdır. Pankreatit denen pankreas bezi iltihabı, pankreasın tümör ve kanserleri, pankreasın ameliyatla çıkarılması, ve pankreasda demir birikmesi (hemokromatozis) durumu da şeker hastalığına neden olur.

d)İlaçlar:

Kullanılan bazı ilaçlar kan şekerinin yükselmesine neden olabilir. Bunlardan başlıcaları kortizon ilacı, interferon ve tansiyon tedavisinde kullanılan tiazit diüretik ilaçlarıdır.