İDEAL KİLO VE VÜCUT KİTLE İNDEKSİ

Bir kişinin şişman olup olmadığı aşağıdaki ölçütlere göre belirlenir:

•Ağırlığın ideal kilonun %120’sinden fazla olması
•Vücut kitle indeksinin 30 Kg/ m2’den fazla olması

İdeal kilo=Boy - 100 - [ (boy - 150)/4 ] formülü ile hesaplanır.

Vücut kitle indeksi, şişmanlığı saptamak için en sık kullanılan ölçümdür. Vücut ağırlığının (kg olarak) boyun metre cinsinden karesine bölünmesi (m2) ile bulunur (kg/m2). Vücut kitle indeksi vücut yağını kaba bir hesapla tahmin etmeye yarar ve vücut yağını %70 doğrulukta ortaya koyar.

Vücut kitle indeksi (VKİ) 24.9 kg/m2’den küçük ise o kişiye sağlıklı, 25-29.9 kg/m2 arasında ise aşırı kilolu, 30-34.9 kg/m2 ise hafif şişman ( EVRE I ŞİŞMANLIK), 35-39.9 kg/m2 arasında ise şiddetli şişman (EVRE II ŞİŞMANLIk), 40 ve üstü ise çok şiddetli (morbid) şişman veya ölümcül şişman (EVRE III ŞİŞMAN) diyoruz. . VKİ’i 18.5 kg/m2’den az ise kilo azlığı söz konusudur.

Bu sınırlar şişmanlığın tanımı için uygun olsa da VKİ’si 19 olan bir kişinin VKİ’nin sözgelimi 24.5’a kadar kilo alması da bir risk taşır. VKİ’si 18’den 24’e çıkan bir kişinin de bu aşırı kiloları vermesi gerekir.

Daha önceleri şişmanlık tanımı için bel/kalça oranı kullanılıyordu, ancak bu artık terk edilmeye başlanmıştır.

Vücuttaki yağın dağılımına göre şişmanlık erkek tipi ve kadın tipi olarak ikiye ayrılır:

Erkek Tipi-Elma Tipi Şişmanlık:

Bu tip şişmanlığa, karın tipi, erkek tipi (android), kayış veya kemer üstü ya da elma tipi şişmanlık isimleri de verilir. Bu tip şişmanlıkta karında, göbekte, iç organların etrafında fazla miktarda yağ vardır. Şeker hastalığı, tansiyon, kan yağlarında yükseklik, karaciğer yağlanması, koroner arter ve beyin damar hastalıkları (inme-felç) bu şişmanlık tipinde sık görülür. Bu nedenle göbekte yağ toplanması ile karakterize edilen bu şişmanlık türü sağlık açısından çok zararlıdır.

Kadın Tipi-Armut Tipi Şişmanlık:

Bu tür şişmanlığa, cilt altı, kadın tipi (jineoid), kemer altı, armut tipi şişmanlık da denir. Bu tip şişmanlıkta yağlar cilt altında ve kalçada birikmiştir. Kadınlarda yağların basende veya kalçada birikmesi bu tür şişmanlılığı oluşturur. Bu tip şişmanlarda kalp ve damar hastalığı veya şeker hastalığı daha az görülür.

Bel Çevrenizi Ölçünüz:

Şişman bir kişide kalp hastalığına yakalanma riski, bel çevresi ve VKİ’e göre yapılır. Bel çevresi genişledikçe kalp hastalığına yakalanma riski artar. Bel çevresi erkekte 102 cm’den kadında 88 cm’den fazla ise, kalp hastalığına yakalanma riski yüksek demektir. Bel çevresi ne olursa olsun VKİ >35 kg/m2 ise yine kalp hastalığı riski yüksektir.

‘vücutta sağlığı bozacak ölçüde anormal veya aşırı miktarda yağ birikmesi’ ne obezite veya şişmanlık diyoruz. Erkeklerde normalde vücut ağırlığının %15-18’ini, kızlarda ise %20-25’ini yağ oluşturur. Eğer bu yağ oranı erkeklerde %25’i, kadınlarda ise %30-35’i aşarsa artık kiloluyuz demektir.

Fazla kiloluluğun tıp dilindeki adı ‘obezite’dir. Nedeni tam olarak açıklığa kavuşturulamamış olmakla beraber, fazla kiloların oluşumunda anne ve babamızdan aldığımız genetik yük, yaktığımızdan fazla gıda almak ve hareketsizlik önemli rol oynar.

Fazla kilolar her yaşta gelişebilir. Diyabetik (şeker hastası) anneden doğanlarda fazla kiloluluk riski ve karında yağlanma fazladır. Fazla kiloluluk çocukluk döneminde ortaya çıkabileceği gibi ileri yaşlarda da ortaya çıkabilir.

3-10 yaş arasında aşırı kilolu olan çocukların %50’sinde erişkin dönemde aşırı kilolu olma riski vardır. Ergenlik çağında aşırı kilolu olanların ise %70-80’inde ileri yaşta aşırı kilo gelişmektedir. Bu nedenle çocukluk çağından itibaren fazla kilolarla mücadele etmek gerekir.