ŞEKER HASTALIĞININ TARİHÇESİ

Şeker hastalığına tıp dilinde ‘’diabetes mellitus’’ adı verilir. ‘’Diabetes’’ kelimesinin manası havuz fıskiyesi anlamına gelirken, ‘’Mellitus’’  kelimesi  tatlı veya bal  demektir.  Milattan önce 1500 yılında Mısır’da papiruslarda  aşırı idrar yapmakla  kendini gösteren bir hastalık  tanımlanmıştır.   Hastalığa  diyabet ismini ilk kez Kapadokyalı hekim  Aretheaus  (M. S. 130-200) vermiştir. 

Arethaus İyonya lehçesi ile yazdığı kitabında  diyabeti ‘’ Bu illete tutulan hasta  su içmeye asla kanmaz,  idrar etmekten kendini alıkoyamaz, çünkü sıvılar vücudundan süzülerek (diabetes= süzme) dışarı akar’’ şeklinde tanımlamıştır.  Daha sonra M.S. 1000 yılında İbni Sina diyabetiklerde ilk kez gangreni tanımlamıştır.  1679 yılında Thomas Willis şeker  hastalarının idrarında şeker  bulunduğunu saptamıştır. 

1779 yılında ise Mathew Dobson şeker hastalarının kanında  şeker bulunduğunu ispatlamıştır.  1889 yılında  Paul Langerhans isimli bilim adamı  pankreas bezindeki  beta hücrelerinin zarar görmesi durumunda  diyabet hastalığının oluştuğunu  göstermiştir.  İnsülin hormonunun keşfini Kanada’lı bilim adamları Frederick Banting ve Charles Best 1921 yılında yaptı ve Nobel ödülü aldılar.  İlk insülin tedavisi ise 1922 yılında  Kanadalı Tip 1 diyabet hastası  Leonard Thompson’a uygulandı. 1923 yılında insülin eczanelerde satılmaya başladı.  1955 yılında insülinin molekül yapısı Sanger isimli bilim adamı tarafından ortaya konmuştur.  1980 yılında insan insülin geni Prof. G. Bell tarafından saptanmıştır. Kanda insülin hormonunun ölçümü ilk kez 1959  yılında yapılmıştır.

Tip 1 diyabetin oluşumunda bağışıklık sistemi bozukluğunun (otoimmün hasar) rol oynadığı 1979 yılında Prof. Doniach ve Bottazo tarafından ortaya konmuştur.

Şeker hastalığı tedavisinde hap kullanımı için ilk çalışmayı İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi  öğretim üyesi  Prof. Dr. Frank 1926 yılında  yapmıştır. Daha sonra sulfonirüre ve biguanid ilaçlar geliştirilmiştir.

İnsülini keşfeden  Frederick Banting ‘in doğum günü olan 14 Kasım, Dünya Sağlık Örgütü( WHO) ve Uluslararası Diyabet Federasyonu ( IDF ) tarafından 1992 ‘den beri Diyabet Günü olarak kabul edilmiştir.
 
Banting ve Best